W Unii Europejskiej trwa obecnie proces reformy przepisów dotyczących ochrony wzorów przemysłowych. Celem zmian jest modernizacja systemu ochrony wzorów przemysłowych i dostosowanie go do realiów współczesnego świata w erze cyfrowej oraz uproszczenie procedur i harmonizacja przepisów, co ma przełożyć się na zwiększenie przejrzystości, dostępność i wzmocnienie ochrony wzorów przemysłowych.
Pakiet reform obejmuje dwa kluczowe akty prawne:
- Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2024/2822 z dnia 23 października 2024 r. w sprawie zmiany rozporządzenia Rady (WE) nr 6/2002 w sprawie wzorów wspólnotowych i uchylenia rozporządzenia Komisji (WE) nr 2246/2002 – „Rozporządzenie EUDR”.
- Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2024/2823 z dnia 23 października 2024 r. w sprawie prawnej ochrony wzorów przemysłowych – „Dyrektywa 2024/2823”.
Terminy wejścia w życie reform:
- 1 maja 2025 r. (etap I) – od tej daty obowiązuje już większość przepisów Rozporządzenia EUDR.
- 1 lipca 2026 r. (etap II) – wejście w życie pozostałych, głównie proceduralnych, przepisów Rozporządzenia EUDR.
- 9 grudnia 2027 r. – ostateczny termin na implementację Dyrektywy 2024/2823 do porządków krajowych.
Poniżej przedstawiamy podsumowanie najistotniejszych zmian jakie wprowadza ta reforma:
Nowa terminologia
- Zmieniono dotychczasową nazwę „wzór wspólnotowy” na „wzór Unii Europejskiej” (EUD).
- Odpowiednio zmieniono też nazwy instytucji: np. „sąd ds. wzorów wspólnotowych” to obecnie „sąd ds. wzorów przemysłowych UE”.
- „Rozporządzenie w sprawie wzorów wspólnotowych” stało się „Rozporządzeniem w sprawie wzorów przemysłowych Unii Europejskiej (EUDR)”.
Poszerzenie definicji „wzoru przemysłowego” i „produktu”
Rozporządzenie EUDR poszerzyło definicje wzoru przemysłowego i produktu, dostosowując je do postępu technologicznego, które obecnie brzmią następująco:
- „wzór przemysłowy” – oznacza postać całego produktu lub części produktu wynikającą z cech, w szczególności linii, konturów, kolorów, kształtu, faktury lub materiałów samego produktu lub jego dekoracji, włączając w to ruch, przechodzenie lub jakikolwiek inny rodzaj animacji tych cech.”
- „produkt” – oznacza każdy przedmiot przemysłowy lub rękodzielniczy inny niż programy komputerowe, niezależnie od tego, czy jest on zawarty w przedmiocie materialnym, czy też materializuje się w formie nie fizycznej”.
Nowy symbol ochrony dla wzorów przemysłowych
Wprowadzono symbol ochrony dla wzorów przemysłowych – Ⓓ, który może być używany przez właścicieli zarejestrowanych wzorów UE, aby oznaczać swoje produkty jako chronione prawem wzoru przemysłowego.
Rozszerzenie ochrony o druk 3D
W odpowiedzi na rozwój technologii druku 3D ochrona wzorów przemysłowych została rozszerzona. Zmienione przepisy mają na celu skuteczniejsze zabezpieczenie praw właścicieli wzorów przed ich nielegalnym kopiowaniem za pomocą technologii druku 3D. Teraz za naruszenie praw do wzoru uznaje się nie tylko fizyczne odtworzenie danego wzoru, ale również tworzenie, pobieranie, kopiowanie i udostępnianie lub rozpowszechnianie innym osobom jakiegokolwiek nośnika lub oprogramowania, które rejestruje wzór.
Zniesienie wymogu widoczności
Dotychczas tylko te elementy produktu, które były widoczne podczas jego normalnego użytkowania, mogły być objęte ochroną. Reforma znosi ten wymóg, co pozwala na ochronę także tych części produktu, które podczas użytkowania pozostają czasowo niewidoczne. Zmiana jest szczególnie istotna w przypadkach, gdy kluczowe rozwiązania projektowe mogą dotyczyć elementów ukrytych wewnątrz produktu.
Nowe ograniczenia ochrony
Reforma wprowadza również nowe ograniczenia ochrony wzorów przemysłowych. Następujące działania nie są traktowane jako naruszenia praw wyłącznych z unijnego wzoru przemysłowego:
- Identyfikacja i odniesienie: czynności wykonywane w celu identyfikacji lub odniesienia do produktu jako produktu posiadacza prawa do wzoru. Ma to na celu umożliwienie interoperacyjności produktów.
- Komentarz, krytyka lub parodia: działania polegające na komentowaniu, krytykowaniu lub parodiowaniu są dozwolone w celu ochrony prawa do wolności słowa.
Wprowadzenie na stałe klauzuli napraw
Dotychczas przejściowa „klauzula napraw” staje się stałym przepisem, który doprecyzowuje przesłanki zastosowania wyjątku od ochrony wzoru dla części zamiennych używanych do naprawy złożonych produktów.
Uproszczenie procedur rejestracyjnych
Wprowadzono szereg zmian proceduralnych, które mają uprościć proces rejestracji wzorów przemysłowych:
- Zniesienie możliwość składania wniosków przez krajowe urzędy – wszystkie zgłoszenia należy składać bezpośrednio do EUIPO.
- Zniesienie obowiązku przedstawiania fizycznych egzemplarzy wzorów przemysłowych.
- Zlikwidowanie wymogu „jednolitości klas” przy składaniu zgłoszenia zbiorowego wzorów przemysłowych. Oznacza to, że od teraz w jednym zgłoszeniu będzie można uwzględnić produkty należące do różnych klas według klasyfikacji lokarneńskiej, co przełoży się na niższe koszty związane z dokonaniem zgłoszenia. Jednocześnie nowe przepisy wprowadzają limit – jedno zgłoszenie zbiorowe może obejmować maksymalnie 50 wzorów przemysłowych.
Zmiany w opłatach
Od 1 maja 2025 r. obowiązują zmiany opłat:
- Podstawowa opłata za rejestrację wzoru przemysłowego wynosi obecnie 350 EUR.
- Opłata za każdy dodatkowy wzór przemysłowy w ramach jednego zgłoszenia zbiorowego wynosi teraz 125 EUR.
Znacząco wzrosły również opłaty za przedłużenie ochrony wzorów przemysłowych:
- pierwsze przedłużenie: 150 EUR (wcześniej 90 EUR)
- drugie przedłużenie: 250 EUR (wcześniej 120 EUR)
- trzecie przedłużenie: 400 EUR (wcześniej 150 EUR)
- czwarte przedłużenie: 700 EUR (wcześniej 180 EUR)
Reforma prawa wzorów przemysłowych UE stanowi znaczący krok w kierunku w kierunku modernizacji systemu ochrony wzorów przemysłowych, dostosowując go do wyzwań ery cyfrowej i ułatwiając przedsiębiorcom skuteczną ochronę ich produktów na rynku unijnym.
Autorka:
Radca prawny
